Tại các vụ án xâm hại tình dục, đặc biệt là xâm hại đối với người dưới 18 tuổi, danh tính nạn nhân có thể bị công khai do nhiều yếu tố cả khách quan và chủ quan. Điều này không chỉ gây ảnh hưởng nặng nề đến tâm lý của những người bị công khai mà còn ảnh hưởng đến tương lai của họ. Giải quyết vấn đề này, ngày 18/2/2022 các cơ quan như Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân tối cao … đã đưa ra thông tư liên tịch số 01/2022/TTLT-VKSNDTC-TANDTC-BCA-BQP-BLĐTBXH, tại bài viết này, Youth & Partners sẽ cung cấp thông tin cho bạn đọc về nội dung đáng chú ý nêu trên tại Thông tư
1. Nội dung chính của Thông tư
Thông tư liên tịch vừa được Viện trưởng VKSNDTC, Chánh án TAND Tối cao, Bộ trưởng Bộ Công an, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Bộ trưởng Bộ LĐTB&XH ban hành quy định quan hệ phối hợp giữa các cơ quan có thẩm quyền trong thực hiện một số quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự về tiếp nhận, giải quyết tố giác về tội phạm, kiến nghị khởi tố, truy tố, xét xử các vụ án xâm hại tình dục người dưới 18 tuổi.
2. Đối tượng áp dụng
Các cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng;
Cơ quan Lao động - Thương binh và Xã hội các cấp và các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan theo quy định của pháp luật;
Người bị tố giác, người bị kiến nghị khởi tố, người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp, người bị buộc tội, người làm chứng; người bị xâm hại tình dục dưới 18 tuổi.
3. Nguyên tắc thực hiện, phối hợp
Thông tư yêu cầu mỗi cơ quan, tổ chức phải tuân thủ đúng chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của pháp luật; tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm quyền con người, danh dự, các quyền và lợi ích hợp pháp khác của người bị xâm hại tình dục dưới 18 tuổi cũng như người bị tố giác, người bị kiến nghị khởi tố, người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp, người bị buộc tội, người làm chứng.
Bảo mật thông tin cá nhân của người bị xâm hại tình dục dưới 18 tuổi, người tố giác liên quan đến hành vi xâm hại tình dục người dưới 18 tuổi; bảo đảm tuân thủ các nguyên tắc, quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự và các văn bản pháp luật có liên quan trong việc giải quyết vụ án.
Các cơ quan có thẩm quyền và các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ của mình khi tham gia giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử sơ thẩm vụ án xâm hại tình dục người dưới 18 tuổi có trách nhiệm phối hợp chặt chẽ thực hiện các nội dung:
Bảo mật thông tin nạn nhân dưới 18 tuổi bị xâm hại tình dục; có biện pháp kịp thời, loại trừ những nguy cơ, rủi ro dẫn đến nạn nhân có thể tiếp tục bị xâm hại đến tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, cũng như quyền và lợi ích hợp pháp khác; kịp thời thu thập, bảo quản chứng cứ và nhanh chóng thực hiện khám bệnh, chữa bệnh, giúp đỡ ổn định tinh thần cho nạn nhân, bảo đảm việc giải quyết tố giác, tin báo, kiến nghị khởi tố, truy tố, xét xử nhanh chóng, kịp thời, đúng pháp luật;
Bên cạnh đó, bảo đảm quyền có người đại diện, người bào chữa, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho nạn nhân dưới 18 tuổi trong quá trình tố tụng; thực hiện các hoạt động khác trong quá trình giải quyết tố giác, kiến nghị khởi tố, truy tố, xét xử \ vụ án xâm hại tình dục người dưới 18 tuổi theo quy định.
Khi người bị tố giác, người bị kiến nghị khởi tố, người bị buộc tội, người làm chứng, người bị xâm hại dưới 18 tuổi tham gia tố tụng, cơ quan cũng như người có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải phối hợp với các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan bảo vệ và tạo điều kiện để cho họ yên tâm học tập và lao động, đồng thời thuận lợi tham gia tố tụng.
Về bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người dưới 18 tuổi trong quá trình tố tụng, Thông tư quy định, việc phối hợp cử người giám hộ, người đại diện, người trợ giúp pháp lý, người bào chữa tham gia tố tụng bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người bị tố giác, bị kiến nghị khởi tố, bị buộc tội, nạn nhân dưới 18 tuổi được thực hiện theo quy định tại các Điều 8, 9 và 10 Thông tư liên tịch số 06/2018/TTLT-VKSNDTC-TANDTC-BCA-BTP-BLĐTBXH ngày 21/12/2018 của VKSNDTC, TAND Tối cao, Bộ Công an, Bộ Tư pháp, Bộ LĐTB&XH về phối hợp thực hiện một số quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự về thủ tục tố tụng đối với người dưới 18 tuổi (sau đây viết tắt là Thông tư liên tịch số 06/2018).
Ngoài ra, Thông tư cũng quy định, việc thu thập, bảo quản, đánh giá, sử dụng chứng cứ. Theo đó, các cơ quan và người có thẩm quyền tiến hành tố tụng, tổ chức, cá nhân có liên quan trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình có trách nhiệm phối hợp chặt chẽ trong việc thu thập, bảo quản, đánh giá, sử dụng chứng cứ chứng minh hành vi xâm hại tình dục người dưới 18 tuổi.
Ngay khi phát hiện hành vi xâm hại tình dục người dưới 18 tuổi, các cơ quan có thẩm quyền cần kịp thời phối hợp với cơ sở khám bệnh, chữa bệnh hoặc người có thẩm quyền kiểm tra thân thể người bị xâm hại, thu thập các dấu vết sinh học chứng minh hành vi xâm hại tình dục.
Việc thu thập chứng cứ chứng minh hành vi xâm hại tình dục nạn nhân dưới 18 tuổi phải kịp thời, ngay từ khi phát hiện sự việc, bảo đảm vừa thu thập dấu vết, vừa ứng phó cấp cứu người bị xâm hại tình dục, hạn chế đến mức thấp nhất số lần lấy lời khai nạn nhân dưới 18 tuổi. Đối với các vụ xâm hại tình dục người dưới 18 tuổi xảy ra từ lâu, có nhiều khó khăn trong thu thập chứng cứ, thu thập các dấu vết, xác định hiện trường thì cơ quan tiến hành tố tụng và người tiến hành tố tụng phải phối hợp chặt chẽ ngay từ khi tiếp nhận tố giác, kiến nghị khởi tố để có thể kịp thời thu thập, đánh giá, sử dụng chứng cứ. CQĐT, VKS cấp trên có trách nhiệm hướng dẫn về nghiệp vụ, pháp luật, kịp thời trả lời, giải đáp thỉnh thị của CQĐT, VKS cấp dưới để bảo đảm việc giải quyết tuân thủ đúng quy định của pháp luật.
DTTH