Hiện nay, rất nhiều Người sử dụng lao động (“Doanh nghiệp”) ký kết thỏa thuận bảo mật thông tin và không cạnh tranh (“NDA”), đặc biệt Doanh nghiệp và người lao động thường ký kết NDA để sau khi chấm dứt hợp đồng lao động, người lao động không được làm công việc tương tự hoặc công việc cạnh tranh với Công ty trong thời hạn nhất định và/hoặc trong một khu vực địa lý nhất định.
Thông thường, các tranh chấp liên quan đến hợp đồng lao động thuộc thẩm quyền giải của Tòa án theo quy định tại Điều 32 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015. Tuy nhiên đối với NDA, các bên thường chọn cơ quan giải quyết là Trọng tài vì nhiều lý do khác nhau như bảo mật thông tin, tiện lợi, nhanh chóng, … Mặc dù vậy, thực tiễn có rất ít tranh chấp liên quan đến NDA được đưa ra giải quyết nên hầu như chưa có thông lệ nào về việc liệu một thỏa thuận như NDA có hiệu lực/giá trị không vì bản thân NDA gây khá nhiều tranh cãi liên quan đến yếu tố mâu thuẫn với nguyên tắc “Bảo đảm quyền làm việc, tự do lựa chọn việc làm và nơi làm việc” của Luật Việc làm.
Vấn đề này dường như sẽ được trả lời, và có ảnh hưởng rất lớn đến các quan hệ lao động có ký kết NDA, nếu Dự thảo án lệ số 12 do thẩm phán Nguyễn Thị Thùy Dung, Phó Chánh án Toàn án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh đề xuất về thẩm quyền giải quyết tranh chấp của Trọng tài thương mại đối với thỏa thuận bảo mật thông tin và không cạnh tranh được đưa vào làm nguồn án lệ.
Dự thảo Án lệ này lấy nguồn là Quyết định số 755/2018/QĐ-PQTT ngày 12/6/2018 của Tòa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh về “Yêu cầu hủy phán quyết trọng tài”; người yêu cầu là bà T, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan là Công ty R.
Dự thảo án lệ số 12 về thẩm quyền giải quyết tranh chấp NDA và những lưu ý cho doanh nghiệp (Ảnh minh họa)
Điều kiện để tranh chấp đối với NDA thuộc thẩm quyền giải quyết của Trọng tài thương mại:
Tại nguồn án lệ, Tòa án xác định tranh chấp phát sinh giữa Công ty R và bà T về NDA, trong NDA có thỏa thuận về việc giải quyết tranh chấp tại Trọng tài thương mại, thuộc thẩm quyền giải quyết của Trọng tài thương mại theo khoản 2 Điều 2 Luật Trọng tài thương mại.
Theo đó, Điều kiện để xác định thẩm quyền giải quyết của Trong tài thương mại đối với NDA như sau:
NDA phải là thỏa thuận độc lập với Hợp đồng lao động.
Hiện tại không có quy định pháp luật chi tiết về khái niệm, định nghĩa NDA và NDA được hiểu là một thỏa thuận dân sự giữa những chủ thể có đủ năng lực hành vi dân sự theo quy định của pháp luật dân sự và không bị lừa dối, ép buộc ký kết NDA.
Nếu NDA là một nội dung trong Hợp đồng lao động thì tranh chấp phát sinh liên quan đến nội dung NDA này sẽ là tranh chấp Hợp đồng lao động mà không phải tranh chấp đối với NDA.
Tranh chấp NDA phát sinh giữa các bên trong đó ít nhất một bên có hoạt động thương mại.
Căn cứ khoản 1 Điều 3 Luật Thương mại 2005 quy định “Hoạt động thương mại là hoạt động nhằm mục đích sinh lợi, bao gồm mua bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ, đầu tư, xúc tiến thương mại và các hoạt động nhằm mục đích sinh lợi khác”, theo đó đối tượng hoạt động thương mại có thể là thương nhân, cá nhân hoạt động thương mại.
Do đó, để NDA thuộc thẩm quyền giải quyết của Trọng tài thương mại thì tranh chấp NDA phải được ký kết bởi ít nhất một bên có hoạt động thương mại.
Trường hợp một cơ quan hành chính nhà nước ký kết NDA với người lao động. Tranh chấp về NDA này sẽ không thuộc thẩm quyền giải quyết của Trong tài thương mại vì cả cơ quan hành chính nhà nước và người lao động đều không có hoạt động thương mại.
Trong NDA có thỏa thuận về việc giải quyết tranh chấp NDA thông qua Trọng tài thương mại.
Liên quan đến mất quyền phản đối về thẩm quyền giải quyết tranh chấp NDA của Trọng tài thương mại
Tại nguồn án lệ, Tòa án xác định bà T mất quyền phản đối về thẩm quyền giải quyết của Trọng tài thương mại vì bà T cho rằng tranh chấp NDA giữa bà T và công ty R không thuộc thẩm quyền giải quyết của Trọng tài thương mại nhưng trong suốt quá trình tố tụng trọng tài và bản tự bảo vệ bà T không phản đối về thẩm quyền giải quyết của Trọng tài.
Theo đó, nếu một bên cho rằng NDA không thuộc thẩm quyền giải quyết của Trọng tài thương mại thì phải phản đối trong quá trình tố tụng/nêu trong bản tự bảo vệ. Trường hợp không phản đối trong thời hạn thì sẽ mất quyền phản đối tại Trọng tài, Tòa án về vấn đề này. Thời hạn cho việc phản đối theo quy định Luật Trọng tài thương mại. Trường hợp Luật Trọng tài thương mại không quy định thời hạn thì thời hạn được xác định theo thỏa thuận của các bên hoặc quy tắc tố tụng trọng tài. Trường hợp các bên không thỏa thuận hoặc quy tắc tố tụng trọng tài không quy định thì việc phản đối phải được thực hiện trước thời điểm Hội đồng trọng tài tuyên phán quyết.
Lưu ý cho Doanh nghiệp về NDA
Nếu Dự thảo này được chính thức công nhận là Án lệ, đây sẽ là sự công nhận không thể tranh cãi về tính hiệu lực của thỏa thuận NDA. Đồng thời, thừa nhận kênh giải quyết thông qua Trọng Tài thương mại là cơ quan giải quyết hợp pháp các tranh chấp liên quan đến NDA. Do vậy, để đảm bảo quyền lợi cho Doanh nghiệp liên quan đến việc người lao động tiết lộ thông tin, cạnh tranh với chính Doanh nghiệp sau khi kết thúc quan hệ lao động thì Doanh nghiệp có thể thỏa thuận với người lao động ký kết NDA và xem xét trọng tài là cơ quan giải quyết.
Nếu Doanh nghiệp ký NDA và muốn giải quyết thông qua trọng tài thương mại thì phải ký kết NDA độc lập với Hợp đồng lao động (nếu có) và trong NDA phải thỏa thuận giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài thương mại, nêu rõ Trung tâm Trọng tài thương mại mong muốn giải quyết.
Trên đây là Dự thảo án lệ số 12 về thẩm quyền giải quyết tranh chấp NDA và những lưu ý cho doanh nghiệp mà Công ty Luật TNHH Youth & Partners đã tìm hiểu và cập nhật, cảm ơn Quý Khách hàng đã quan tâm và theo dõi. Trân trọng!
NTL